AGRI MAG. ZORAM LONEITU APRIL-JUNE,2007
13
chaichimte hian inthlahchhawnna atan an mamawh in a pawimawh hie a ni. Maurah ranchaw
atan a that theihna awm hmuhchhuah nual nimahse, toxic factors (tur) lam chi a paidan hriat a
ni rih lova, hemi hrechiang tur hian department-in hmalak zel a tum a ni. Lehkhabu hrang hrang
record atanga a landan chuan mau hnah hian toxin Chikhat, hydrogen cyanide a pai a, maurah
pawh hian pai ve tura ngaih a ni a, chuvangin ruahmanna mumal awm lova an duh zah zah
bawng te eitir ngawt ai chuan pum puar ang chi harsatna a thlen theih a rinawm.
Mitam takin ranchaw atan maurah nge tha vaimim tih zawhna te kan siam thin a, zawh
awm tak pawh a ni. Mahse thil rotak leh tuidul tak khaikhin tur a nih avangin an thatna leh
chhiatna khaikhin a harsa viau thei ang. Entirnan, bawng puitling hi vaimim kg 10 pe ta ringawt
ila, reiloteah pumpui thur avangin harsatna namenlo a tawk ang, maurah kg 10 a ei erawh chuan
kg 8 vel tui a ei tel dawn avangin a taksa tan harsatna awm lovin a hmang tangkai mai ang.
Chutihlaiin vawk ah kg 1 ve ve pe ta ila, vaimim atangin 900gm vel dry matter a dawn a, a taksa
tan tangkai tham a nih iaiin maurah atang chuan 200gm vel chauff dry matter a dawng dawna a
beitham deuh dawn tihna a ni. Chuvangin an nihdan ang ngau ngau chuan khaikhin chi an ni
lova, an tui paitam dan in ang chiah a khaikhin chu nise an in thlauh dan emaw an intlukdan
emaw a sawi chian theih ang. Mahse an nihdan pangngai siam danglam khan an thatna kha a
danglam daih mai thei bawk si a. Maurah atang hian tui la chhuakin ran pe ta ila, a hringa ran a
pai tawih theihna kha tam takin a tlahniam mai thei. Tin, vaimim hi maurah in tui a pai tam ang
vel pai ve turin chiahpuam ta vak ila a pangngaia ran tana a thatdan ang a phak lo thei bawk.
Chuvangin thil khaikhin harsa tak a ni.
Mizoram hmun tam takah nikum hmasa atang tawh khan mi thenkhatin Maurah hi
bawng leh vawk an lo pe nual tawh a, a tlangpuiin ranin an thatpui deuh niin a lang. Hei, kumin
ah phei chuan Durtlang leh Sihphir lama bawnglian vulhtu thenkhat te chuan maurah hi bawng
an pe nasa hle mai a, heng bawnglian vulhtu sawm chuang zet te hi A.H & Vety lam Official ten
an in leh ran vulhna hmunah te kalin an bawng enkawl dan, chaw pek dan, maurah pek tel dan
leh bawnghnute thar tam dante chiang taka zawtin kawmna an nei a. Heng bawngvulhtute hian
maurah pek avangin an bawngten hnute an thar tam phah vekin an sawi a, a thente phei chuan
bawnghnutein a tak phahin an sawi bawk. Thenkhat sawidan chuan, Bawngin maurah hi an
ngeih hle a, an ei hma a cher, nakruh lang thiak thin kha maurah a chawm an nih chuan an thau
mum kang hlawm a ni' an ti. Bawngvulhtu pakhat phel chuan a bawngpui hurna lo tak thin, a
hur pawha an hriat mang thin loh chu maurah a ei atangin hai rual lova na in a hur ta niin a sawi.
Hetianga bawng vulhtu hrang hrang A.H. & V ety Official ten an kawmkualte bawng vulh
belhkhawm hi a puitling 78 leh a note 38 an ni, A tam berte hian nikhatah bawngpui pakhat tan
maurah Kg 10 vel zel pein zing chhun leh tlaiah an pe thin. A aia tlem deuh Kg 6 leh Kg 7 vel
hisap a pe te pawh an awm laiin, a then thung chuan Kg 15 lai pete pawh an awm. Nikhata kg 10
vel pe thin te hian a tlangpuiin an bawnghnute thar za zelah 25 (25%) vela pung angin an sawi.
Entirnan, bawnghnute nikhatah litre 40 vel thar thin khan litre 50 vel maurah an pek hnuah an
thar thin tih an sawi. Nikhata bawng pakhat tan maurah Kg 15 vel pe thin te chuan an
bawnghnute thar 100 zela 30 (30%) hial a pung angin an sawi bawk. An report hrang hranga a
lan dan chuan bawngin mau rah an eiin an taksain a that phah a, an hur that phah a, an hnute a
tak phahin a tam a. Pek tam poh leh an hnute a tam zel tihna a ni. Bawngvulhtute hian maurah
an pek avanga an bawngte hnimhnah hring an pek thin an tihhniam rualin Concentrate feeds
(Wheat vai, favai, atta leh oil-cake) an pek thin te an tihhniam sak ve lem lo thung.